Τεχνητός αμφιβληστροειδής δίνει ελπίδα στους τυφλούς (VIDEO)

Το πράσινο φως για να διατεθεί στο εμπόριο το πρώτο «βιονικό μάτι» έδωσε ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) χαρίζοντας έτσι ελπίδες σε εκατομμύρια ανθρώπους, που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα όρασης.

Ο τεχνητός ηλεκτρονικός αμφιβληστροειδής προορίζεται για ανθρώπους που χάνουν την όρασή τους εξαιτίας της μελαγχρωστικής αμφιβληστροειδοπάθειας – μιας σπάνιας, εκφυλιστικής και ανίατης ασθένειας των ματιών, που προσβάλλει περίπου 1 άνθρωπο στους 4.000.

Η ασθένεια χαρακτηρίζεται από την προοδευτική καταστροφή των φωτοϋποδοχέων του οφθαλμού, που βρίσκονται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, στο πίσω μέρος του ματιού. Η νόσος προσβάλλει κυρίως τα επονομαζόμενα ραβδία (είναι τα κύτταρα με τα οποία βλέπουμε στο σκοτάδι), αλλά μερικές φορές προσβάλλει και τα κωνία (είναι τα κύτταρα της έγχρωμης όρασης). Η βαθμιαία αυτή καταστροφή έχει ως επακόλουθο την φθορά της όρασης και τελικά την τύφλωση.

Ο τεχνητός αμφιβληστροειδής, κατασκευάστηκε από την εταιρεία Second Sight Medical Products, που εδρεύει στη Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Ονομάζεται Argus II Retinal Prosthesis System και αποτελείται από μία κάμερα και έναν επεξεργαστή εικόνας, τα οποία είναι τοποθετημένα σε γυαλιά ηλίου. Η κάμερα συλλαμβάνει εικόνες, τις οποίες μετατρέπει αμέσως σε ηλεκτρονικό σήμα, το οποίο μεταδίδεται ασύρματα σε 60 ηλεκτρόδια που εμφυτεύονται χειρουργικά στο μάτι του ασθενούς.

Σύμφωνα με την εφημερίδα Times του Λονδίνου, τα ηλεκτρόδια είναι συνδεδεμένα με τα οπτικά νεύρα, τα οποία είναι υπεύθυνα για να μεταδίδονται τα μηνύματα του φωτός από τον αμφιβληστροειδή προς τα κέντρα της όρασης στον εγκέφαλο.

Με την βοήθεια της κάμερας, των ηλεκτροδίων και των άλλων εξαρτημάτων του τεχνητού αμφιβληστροειδούς, οι ασθενείς κατορθώνουν να βλέπουν και πάλι το φως, να αντιλαμβάνονται την κίνηση και τα χρώματα, να ξεχωρίζουν τα ογκώδη αντικείμενα και να βλέπουν ακόμα και μεγάλα γράμματα σε μια οθόνη.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι χρήστες του «βιονικού οφθαλμού» θα καταφέρουν σταδιακά να μάθουν και να μεταφράζουν τα οπτικά πρότυπα που παράγονται έτσι ώστε να λαμβάνουν τη μορφή σαφών εικόνων.

«Η συσκευή μπορεί να βοηθήσει τους ενήλικες που πάσχουν από μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια (και δεν είναι πλέον σε θέση να αντιληφθούν σχήματα και κινήσεις) να μετακινούνται πιο άνετα και να πραγματοποιούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες», δήλωσε ο Τζέφρι Σάρεν, διευθυντής του Κέντρου Συσκευών και Ραδιολογικής Υγείας του FDA.

Ήδη, το πράσινο φως για την διάθεση στο εμπόριο του Argus II έχουν δώσει οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές. Ενέκριναν το όλο σύστημα έπειτα από την επιτυχημένη δοκιμή του σε 30 τυφλούς εθελοντές, οι 10 εκ των οποίων είναι Βρετανοί.

Οι επιστήμονες της Εταιρείας Second Sight που επινόησαν το σύστημα, εκτιμούν ότι αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προόδου στην τεχνολογία των βιονικών ματιών.

Το κόστος για την αγορά και την τοποθέτηση του συστήματος ανέρχεται σε 50.000 λίρες Αγγλίας (περίπου 57.600 ευρώ), ενώ άλλες 10.000 λίρες (περίπου 11.500 ευρώ) κοστίζει η εκπαίδευση του ασθενούς στη χρήση του.

Διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ από οφθαλμίατρο ή οπτομέτρη;

Πειράματα σε ποντίκια έδειξαν ότι η νόσος συνδέεται με λέπτυνση του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του οφθαλμού !

Σαν Ντιέγκο 

Αλλαγές που παρατηρούνται σε συγκεκριμένα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς μπορούν να βοηθήσουν στην πρόβλεψη, στη διάγνωση αλλά και στην παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου Αλτσχάιμερ, αναφέρουν αμερικανοί επιστήμονες. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ότι ίσως μια ημέρα, ο οφθαλμίατρος, στο πλαίσιο ενός συμβατικού τσεκ απ των ματιών και έχοντας τα κατάλληλα «εργαλεία» στα χέρια του θα μπορεί να… βλέπει τη νευροεκφυλιστική νόσο. 

Λέπτυνση του αμφιβληστροειδούς

Η ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο Τζορτζτάουν ανακάλυψε ότι γενετικώς τροποποιημένα ποντίκια με Αλτσχάιμερ εμφάνιζαν απώλεια των νευρώνων του αμφιβληστροειδούς, με αποτέλεσμα να μειώνεται το πάχος του χιτώνα. Με δεδομένο ότι ο αμφιβληστροειδής αποτελεί άμεση προέκταση του εγκεφάλου, οι ερευνητές εκτιμούν ότι η απώλεια των νευρώνων του σχετίζεται και με την απώλεια νευρώνων του εγκεφάλου στην Αλτσχάιμερ.

Το νέο άκρως ενδιαφέρον εύρημα παρουσιάστηκε σε συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Νευροεπιστημών οι εργασίες του οποίου ολοκληρώθηκαν πρίν 3 μέρες στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας.

Και για διάγνωση του γλαυκώματος

Οι ερευνητές αναφέρουν επίσης ότι αλλαγές που παρατηρούνται στα ίδια κύτταρα του αμφιβληστροειδούς μπορούν να βοηθήσουν στην ανίχνευση του γλαυκώματος, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση και θεωρείται πλέον ως μια νευροεκφυλιστική νόσος παρόμοια με την Αλτσχάιμερ.

Ο Σκοτ Τέρνερ, διευθυντής του προγράμματος για τις διαταραχές της μνήμης στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο Τζορτζτάουν σημείωσε ότι «ο αμφιβληστροειδής αποτελεί προέκταση του εγκεφάλου και έτσι είναι λογικό ότι οι ίδιες παθολογίες που εντοπίζονται στον εγκέφαλο με Αλτσχάιμερ εντοπίζονται και στους οφθαλμούς».

«Βουτιά» σε ανεξερεύνητη περιοχή

Ο δρ. Τέρνερ και οι συνεργάτες του μελέτησαν το πάχος του αμφιβληστροειδούς σε μια περιοχή του που δεν είχε διερευνηθεί στο παρελθόν – η περιοχή που διερεύνησαν περιελάμβανε την έσω πυρηνική στιβάδα καθώς και τη στιβάδα των γαγγλιακών κυττάρων του αμφιβληστροειδούς.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η απώλεια πάχους στον αμφιβληστροειδή αφορούσε μόνο τα ποντίκια με Αλτσχάιμερ και όχι τα υγιή. Στα πειραματόζωα αυτά η στιβάδα των γαγγλιακών κυττάρων είχε μειωθεί σχεδόν στο μισό σε μέγεθος ενώ η έσω πυρηνική στιβάδα είχε μειωθεί κατά περισσότερο από ένα τρίτο.

«Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ένα νέο μονοπάτι στην κατανόηση της Αλτσχάιμερ στον άνθρωπο και μπορεί να ανοίξουν δρόμους τόσο σε ό,τι αφορά την πρόγνωση όσο και τη διάγνωση της νόσου. Δρόμους τόσο απλούς όσο το να κοιτάζουμε τους ασθενείς απλώς στα μάτια» είπε ο δρ Τέρνερ.

Απαιτούνται δοκιμές σε ανθρώπους

Ο ειδικός συμπλήρωσε πάντως στο BBC ότι απαιτούνται δοκιμές σε ανθρώπους προκειμένου να φανεί αν ένα νέο διαγνωστικό τεστ για την Αλτσχάιμερ μπορεί να ξεκινήσει από τον… οφθαλμίατρο. «Οι υπάρχοντες βιοδείκτες για την Αλτσχάιμερ είτε συνδέονται με μεγάλο κόστος είτε αφορούν παρεμβατικές διαδικασίες. Μια εξέταση για το πάχος του αμφιβληστροειδούς – η οποία μπορεί να γίνει με οπτική τομογραφία συνοχής -  θα αποτελούσε μια φθηνή και μη παρεμβατική λύση».